انواع صدا و اختلالات موجود در آن

شناخت انواع صدا و اختلالات آن موضوع مهمی است که دانشجویان علاقمند به حوزه سخنوری، فن بیان و صدا سازی می توانند با بهره گیری از آن تسلط و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهند.

در یک تقسیم بندی به سه نوع صدای انسان اشاره شده است:

1- صدای سینه
2- صدای سر (غنه یا تودماغی)
3- صدای ساخت گلو.

اختلالات صوتی

1) اختلالات بلندی صدا

بلندی یکنواخت: در این وضعیت صدا از لحاظ بلندی دارای محدودیت زیادی است و بیمار توانایی افزایش بلندکردن صدای خود را از حد معینی بیشتر ندارد. دلیل آن می‌تواند صدمات عصبی و یا ناتوانی روانی ـ عاطفی باشد.

تغییرات بلندی: فرد پیوسته با صدایی بلند صحبت می‌کند که بیش از حد معمول است. استفاده از یک صدای بیش از حد آهسته یا بیش از حد بلند می‌تواند ناشی از شخصیت یا عادت فرد و یا آسیب های عصبی مربوط به صداسازی و یا اشکالاتی در سیستم تنفسی باشد. در مورد عادت می‌توان به زندگی در خانواده پرجمعیت یا در کنار فردی کم شنوا اشاره کرد که باعث می‌شود برخی افراد بلندتر از حد معمول صحبت کنند.

2)اختلالات زیر و بمی صدا

زیر و بمی یکنواخت:

فرد در طول گفتار با فقدان تغییرات در زیر و بمی صدا مواجه است و گفتار او خسته کننده می‌شود. این وضعیت ممکن است در اثر صدمات عصبی یا ویژگیهای شخصیتی و روانی بروز کند.

زیر وبمی نامناسب:

حالتی غیر طبیعی مثل زنی که صدایش بم مردانه شده و مردی که صدایش زیر زنانه شده است. زیر و بمی صدا به اندازه حنجره و تارهای صوتی بستگی دارد. دلایل آن می‌تواند عدم رشد طبیعی حنجره بر اثر اختلالات هورمونی پرکاری تیروئید، مشکلات عاطفی یا عادتی باشد.

قطع زیرو بمی:

زیر یا بمی صدا، ناگهان و به طور غیر منتظره تغییر می‌کند و بیشتر در مردان جوان در دوران بلوغ دیده می‌شود. دلایل این اختلال می‌تواند مشکلات عاطفی دوران بلوغ، ضایعات حنجره و ناتوانی اعصاب حنجره‌ای باشد. افراد در این حالت از ظهور متناوب صدای جیغ مانند رنج می‌برند.

3) اختلالات کیفیت صدا

صدای خشن یا دورگه:

نوع صدای گوش خراش که در اثر آسیب به دستگاه صوتی و یا کاربرد بیش از حد و نامناسب صدا پدید می‌آید. مواردی از جمله فریاد زدن در یک رویداد ورزشی که باعث تنش بیش از حد در دستگاه صوتی و به دنبال آن دورگه شدن صدا می‌شود، نمونه‌ای از این مساله است. برای کنترل این ضعف باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.

صدای ضعیف و لرزان:

اگر ضعف و لرزان بودن صدا به دلیل مشکل دستگاه صوتی باشد کار خیلی زیادی برای اصلاح آن نمی‌توان انجام داد ولی به کمک عادات صوتی مناسب می‌توان آن را تا حد محسوسی بهبود داد. این مشکل اغلب در اثر فقدان طنین و تقویت صدا به وجود می‌آید. دو راه کلیدی برای تقویت و طنین صدا، حمایت مناسب هوای بازدم در حفره‌های گفته شده و با وضعیت مناسب بدن در کنترل بهتر هوای بازدمی ودیگری پیشگیری از التهاب و تورم در مسیرهای بینی است (برای اینکه نقش حفره بینی در تقویت صدا را بهتر درک کنید با گرفتن بینی با دست حرف بزنید به طوری‌که مانع خروج هوا از بینی شوید. خواهید دید صدایتان چه‌قدر ضعیف می‌شود.)

صدای شنی:

منظور صدای خشن‌ دورگه‌ای که گوشخراش و دارای زیر و بمی پایینی است وآهنگ یا ملودی خاصی ندارد. صدای شنی اغلب از صحبت با زیر و بمی پایین پدید می‌آید. حمایت تنفسی بهتر و زیر و بمی بالاتر، تا حد زیادی در کاهش آن نقش خواهد داشت.

نفس آلودگی:

در این حالت مقدار زیادی هوا از بین تارهای صوتی به هدر می‌رود. خروج این هوا از نظر شنیداری قابل ادراک است و صدای نفس آلوده معمولا با کاهش بلندی همراه می‌باشد. خروج هوا از میان تارهای صوتی معمولا نشانگر تماس نامناسب و ناکافی آنها می‌باشد.

صحبت همراه با تقلا:

در این اختلال حین گفتار، تارهای صوتی با شدت و فشار به هم برخورد می‌کنند. این مساله می‌تواند ناشی از بیماریهای حنجره‌ای و یا به علت مشکلات روانی باشد. در این‌حالت صحبت کردن دشوار می‌شود و فرد به دلیل فشار زیاد زود خسته می شود.

خستگی صدا:

بعد از یک مکالمه طولانی خستگی شدیدی بر آنها مستولی می‌شود و بدون مصرف انرژی و تلاش زیاد امکان صحبت کردن وجود ندارد. افراد زیادی اعلام می‌کنند که در بیشتر اوقات صبحها راحت‌تر از اواخر روز صحبت می‌کنند و در اواخر روز صدای آنها دچار گرفتگی می‌شود.

بی‌صدایی:

در این حالت صدایی از گلوی فرد خارج نمی‌شود و به صورت پچ‌پچ صحبت می‌کند و معمولا با نشانه‌های دیگری مثل خستگی گلو و خراشیدگی همراه است.